Bắc Kinh theo dõi Anh Quốc qua loại camera giám sát có bán phổ biến ở Việt Nam?

Trung Quốc cho lắp đặt camera giám sát tại Quảng trường Thiên An Môn, năm 2007 (Ảnh: Getty Images)

Tóm tắt bài viết

• Tập đoàn Hikvision chuyên cung cấp các thiết bị giám sát trên khắp thế giới là do Trung Quốc kiểm soát.
• Nhóm phóng viên của Anh đã thâm nhập trụ sở chính của Hikvision tại Hàng Châu để điều tra.
• Chuyên gia khuyến cáo không nên dùng các thiết bị giám sát của Hikvision

Anh Quốc lo ngại rằng người dân nước này đang bị chính quyền Bắc Kinh theo dõi thông qua các camera giám sát của tập đoàn Trung Quốc Hikvision. Điều này đáng lo đối với cả người Việt khi mà các sản phẩm của Hikvision được bán và sử dụng phổ biến tại Việt Nam.

Hikvision gần đây được tiết lộ là nhà cung cấp thiết bị camera theo dõi lớn nhất nước Anh, chiếm 20 % thị trường. Điều này dấy lên mối quan ngại rằng các camera này có thể bị tấn công mạng từ Bắc Kinh. 

Nhóm phóng viên của Tạp chí Mail on Sunday (MoS) của Anh đã đóng giả làm các doanh nhân và thâm nhập vào trụ sở của tập đoàn Hikvision tại Hàng Châu, miền đông Trung Quốc. Những điều họ khám phá ra khiến mối nghi ngờ càng trở nên đáng sợ hơn.

‘Hikvision do Trung Quốc kiểm soát’

Trong bài báo công bố kết quả điều tra hôm 1/10, tạp chí MoS khẳng định: “Khác xa với điều mà doanh nghiệp này tuyên bố khi marketing tới khách hàng là hoạt động độc lập, Hikvision được kiểm soát bởi Đảng Cộng sản Trung Quốc.”

Theo MoS, Hikvision thuộc sở hữu của Tổng công ty Công nghệ điện tử Trung Quốc, một doanh nghiệp nhà nước có nhiệm vụ phát triển các hệ thống điện tử vì mục đích quân sự và dân sự.

Hikvision là điểm mấu chốt cho chương trình do thám của chính quyền Trung Quốc đối với 1,3 tỷ công dân nước này, đồng thời gắn bó chặt chẽ với hoạt động đàn áp những người bị coi là ‘kẻ thù của nhà nước’, theo MoS.

“Đáng lo ngại hơn, phó chủ tịch của Hikvision, ông Pu Shiliang, 38 tuổi, cũng là lãnh đạo kỹ thuật của một phòng thí nghiệm trọng điểm tại Bộ Công an Trung Quốc, mà cơ quan này vốn bị cáo buộc hàng năm bắt giữ phi pháp và giam cầm hàng ngàn luật sư, các nhà hoạt động và những người chống đối chính phủ tại Trung Quốc”, theo bài báo.

Các thiết bị giám sát và nhận dạng khuôn mặt được sử dụng bên trong trụ sở của Hikvision tại Hàng Châu, Trung Quốc.

‘Xác định mục tiêu chỉ trong vài giây’

Các nhà quản lý của Hikvision đã đồng ý cho các phóng viên điều tra tham quan các cơ sở nghiên cứu và phát triển sản phẩm của họ, rõ ràng là họ  muốn có thêm nhiều đơn đặt hàng hơn nữa từ các khách hàng ở nước ngoài. Trong các phòng trưng bày, các phóng viên được cho xem các camera giám sát có khả năng nhìn xuyên qua sương mù và bóng tối, và có thể đọc biển số xe. Ngoài ra, công nghệ tiên tiến này ‘cũng có thể ước lượng chính xác độ tuổi, giới tính và chiều cao của mục tiêu.’

Hệ thống này còn có khả năng tìm ra các ‘mục tiêu’ trong đám đông chỉ trong vòng vài giây bằng cách nghiên cứu khuôn mặt và dáng đi của họ. Các quan chức thẳng thắn nói với các phóng viên rằng chính quyền Trung Quốc kiểm soát các camera tại các thành phố trên khắp Trung Quốc, họ sử dụng chúng để theo dõi những người họ muốn theo dõi và cho vào một cơ sở dữ liệu khổng lồ.

Bài báo nhận định: “Những khả năng này cho phép chính quyền Trung Quốc theo dõi những người bất đồng chính kiến, các nhà hoạt động và các nhà vận động nhân quyền, những người thường bị khoanh vùng và bắt giam.”

MoS cũng cho biết, tối ngày 30/9, Lãnh chúa Alan West xứ Spithead, đồng thời là Bộ trưởng An ninh của Đảng Lao động tại Anh, nhận định: “Chúng ta biết rất rõ Trung Quốc tấn công vào các hệ thống mạng của phương Tây trên quy mô lớn để lấy cắp các tài sản trí tuệ, nhưng điều này thậm chí còn đáng lo ngại hơn. Nếu các camera có trong một văn phòng, họ có thể nhìn thấy tất cả các giấy tờ và có được tên của tất cả các nhân viên.”

Chương trình do thám của Trung Quốc  

Theo MoS, Hikvision đã được cấp vốn hàng tỷ bảng Anh từ các ngân hàng nhà nước của Trung Quốc. Họ sử dụng nguồn vốn này để bán các hệ thống camera quan sát mà các nhà phê bình cho rằng là dưới giá thị trường, và giúp doanh nghiệp này trở thành nhà cung cấp hệ thống giám sát video lớn nhất thế giới trong vòng chưa đầy một thập kỷ.

Ông John Honovich, người đứng đầu doanh nghiệp cung cấp các thiết bị giám sát IPVM, nhận định: “Mục tiêu chiến lược tổng thể [của Hikvision] là tối đa hóa thị phần, dù bị thiệt hại về chi phí“.

Hikvision và các công ty công nghệ khác nhỏ hơn đã sản xuất các sản phẩm được sử dụng trong một dự án được triển khai trên khắp Trung Quốc mang tên Skynet.

Trong khi Hikvision nói với các khách hàng rằng Skynet là một sáng kiến chống tội phạm, thì các văn bản chính sách của chính phủ tuyên bố rằng mục đích chính của dự án này là để ngăn chặn các cuộc biểu tình công cộng và “tìm kiếm và kiểm soát các lực lượng thù địch” đe dọa chính quyền của Đảng Cộng sản Trung Quốc, theo MoS.

Các quan chức của Hikvision cũng cho biết chính phủ đã sử dụng Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Hàng Châu vào tháng trước, nơi có sự tham dự của một loạt các nguyên thủ quốc gia, để thử nghiệm công nghệ theo dõi người mới nhất của hệ thống Skynet.

Hàng chục ngàn camera giám sát của Hikvision được đặt tại các nút giao thông trọng điểm và các tòa nhà. Mỗi xe taxi và xe buýt cũng có camera an ninh thu nhỏ được cài đặt. MoS cho biết tới nay, ước tính có khoảng 600.000 camera theo dõi tại Hàng Châu – cứ 10 người dân thì có 1 camera theo dõi – khiến đây trở thành một trong những thành phố bị theo dõi nhiều nhất trên thế giới cùng với thủ đô Bắc Kinh, nơi mà giới truyền thông nhà nước Trung Quốc tự hào là ‘100 % được bao phủ” bởi các camera giám sát.

Hikvision là điểm cốt lõi trong chương trình do thám của chính quyền Trung Quốc đối với 1,3 tỷ công dân nước này.

Nguy cơ bị Bắc Kinh kiểm soát

Các chuyên gia lo ngại hệ thống giám sát của Hikvision có khả năng bị tấn công từ Trung Quốc thông qua các lỗ hổng gọi là ‘cửa sau’ và dùng để theo dõi những người bất đồng chính kiến và các nhà vận động nhân quyền tìm kiếm nơi trú ẩn ở Anh.

Các hệ thống của Hikvision đang được sử dụng rộng rãi trên mạng lưới tàu điện ngầm ở London, trong hệ thống giám sát thành phố của Salford, Manchester, Hammersmith và Fulham ở London, thậm chí cả Câu lạc bộ Bóng đá Chelsea.

Một quan chức công ty nói với các phóng viên: “Chúng tôi hiện có nhiều khách hàng ở Anh. Đó là một trong những thị trường nước ngoài lớn nhất của chúng tôi, sau Mỹ.“

Hikvision cho biết hệ thống giám sát đô thị của họ nhắm mục tiêu vào tội phạm và khủng bố. Quan chức của tập đoàn này khẳng định: “Chúng tôi gọi nó là dự án thành phố an toàn. Các camera của chúng tôi giúp tạo nên một thế giới tốt hơn, một thành phố tốt hơn. Nếu ai đó đã phạm tội và đi qua khu vực máy ảnh này, họ sẽ bị xác định từ cơ sở dữ liệu và ngay lập tức thông tin sẽ được gửi cho cảnh sát “.

Nhằm giải tỏa lo ngại về quyền riêng tư, các quan chức khẳng định thêm: “Chúng tôi chỉ cung cấp các camera. Bản thân chúng tôi không sử dụng các cơ sở dữ liệu, vì vậy sự riêng tư của người dân được bảo vệ. Chính phủ là người kiểm soát các camera và các cơ sở dữ liệu ‘.

Người Anh lo ngại về các thiết bị giám sát của Hikvision, một doanh nghiệp do chính quyền Trung Quốc kiểm soát.

Có thật sự bảo vệ người dân?

Theo MoS, một tài liệu chính phủ về Skynet ban hành năm 2005 nói rằng mục đích chính của hệ thống này không phải là ngăn chặn tội phạm bình thường mà là duy trì “ổn định xã hội … tìm kiếm và kiểm soát các lực lượng thù địch” và “ngăn chặn rối loạn đại chúng ở khu vực công cộng ‘.

Dù vậy, hệ thống này có thật sự vì người dân hay không vẫn là một điều gây hoài nghi. Tại thành phố Trường Xuân, năm 2013 đã có một làn sóng phản đối trong công chúng khi hàng trăm hàng nghìn camera giám sát không tìm thấy dấu vết nào về một chiếc xe bị đánh cắp ở bên ngoài một siêu thị cùng với một bé trai hai tuổi đang ngủ ở phía sau. Cậu bé khi được tìm thấy thì đã bị giết.

‘Skynet là vô ích. Nó không phải là để bảo vệ công chúng – nó chỉ để theo dõi những người bất đồng quan điểm“, một người dân giận dữ bình luận trên một diễn đàn trực tuyến, theo MoS.

Nước Anh sẽ làm gì?

Ông Malcolm Rifkind, cựu chủ tịch của Ủy ban Tình báo và An ninh của Quốc hội, cho biết: “Rõ ràng là sẽ có một loạt các dự án có liên quan đến Trung Quốc như thế này và một số trong đó có thể có hoặc không có hệ quả đối với an ninh quốc gia. Cần có một chiến lược tổng hợp hơn. Không thể tự động nói rằng tất cả các mối làm ăn với với Trung Quốc là nguy hiểm, nhưng các cơ quan an ninh có thể đưa ra phán xét chuyên gia về khả năng bị chính phủ khác truy cập vào hệ thống.”’

Lãnh chúa Alan West xứ Spithead cho biết: “Điều mà tôi đang xúc tiến là Chính phủ cần thành lập một nhóm xem xét các các hệ quả có thể có của tất cả các quyết định này, và nhóm đó cần phải bao gồm các cơ quan an ninh.”

Trong khi đó, các chuyên gia cho khuyến cáo không nên dùng các thiết bị giám sát của Hikvision. “Những rủi ro của việc sử dụng các sản phẩm do chính quyền Trung Quốc sản xuất là quá cao“, theo ông Honovich, người đứng đầu doanh nghiệp cung cấp các thiết bị giám sát IPVM.

Mai Lan